Nước thải từ ngành xi mạ thường có mùi khó chịu do hóa chất như axit (H₂SO₄, HCl), kiềm (NaOH, KOH), dung môi hữu cơ, cyanide (CN⁻), amoniac (NH₃) hoặc hợp chất chứa lưu huỳnh (H₂S, SO₂). Mùi này không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe công nhân.

1. Nguyên nhân gây mùi trong nước thải xi mạ

🔹 Mùi hắc của axit (HCl, H₂SO₄, HNO₃) → Do bay hơi từ bể tẩy rửa kim loại.
🔹 Mùi khai của amoniac (NH₃) → Phát sinh từ quá trình mạ kẽm, niken.
🔹 Mùi trứng thối của khí H₂S → Hình thành do phản ứng giữa ion sunfua với axit.
🔹 Mùi hạnh nhân đắng của cyanide (CN⁻) → Độc hại, phát sinh trong quá trình mạ.
🔹 Mùi dung môi hữu cơ → Từ chất tẩy dầu mỡ, phụ gia mạ.

2. Giải pháp khắc phục mùi nước thải xi mạ

(1) Loại bỏ khí độc tại nguồn

✅ Sử dụng hệ thống thu khí và xử lý tại chỗ:

• Thu hồi và trung hòa hơi axit:
  • Dùng NaOH phun sương để hấp thụ khí HCl, H₂SO₄, HNO₃.
• Khử khí NH₃ bằng axit loãng (H₂SO₄ hoặc HCl): $$\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">N</span></span>}{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">H</span></span>}}_{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">3</span></span>}}<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">+</span></span>\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">H</span></span>}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">C</span></span>}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">l</span></span>}<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">\to </span></span>\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">N</span></span>}{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">H</span></span>}}_{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">4</span></span>}}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">C</span></span>}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">l</span></span>}$$
• Loại bỏ khí H₂S bằng FeCl₃ hoặc NaOH: $$\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">F</span></span>}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">e</span></span>}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">C</span></span>}{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">l</span></span>}}_{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">3</span></span>}}<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">+</span></span>{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">H</span></span>}}_{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">2</span></span>}}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">S</span></span>}<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">\to </span></span>\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">F</span></span>}{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">e</span></span>}}_{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">2</span></span>}}{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">S</span></span>}}_{\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">3</span></span>}}<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">\downarrow </span></span><span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">+</span></span>\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">H</span></span>}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">C</span></span>}\mathrm{<span\; style="font-size:\; medium;"><span\; style="font-family:\; Arial;">l</span></span>}$$

(2) Trung hòa nước thải để giảm bay hơi mùi hóa chất

✅ Điều chỉnh pH về mức trung tính (6.5 - 8.5)

• Nếu nước thải quá axit → Dùng NaOH, Ca(OH)₂ để trung hòa.
• Nếu nước thải quá kiềm → Dùng H₂SO₄, HCl để điều chỉnh.
• Cyanide (CN⁻) cần oxy hóa bằng NaClO hoặc H₂O₂ trước khi trung hòa.

(3) Oxy hóa mạnh để khử mùi

✅ Dùng hóa chất oxy hóa để phân hủy hợp chất gây mùi:

• Ozone (O₃): Phân hủy hợp chất hữu cơ, cyanide, NH₃.
• H₂O₂ (Hydro peroxide) + Fe²⁺ (Fenton): Xử lý các chất hữu cơ khó phân hủy.
• KMnO₄ (Permanganat): Oxy hóa khí H₂S, NH₃, cyanide.

(4) Hấp phụ mùi bằng vật liệu lọc

✅ Sử dụng than hoạt tính hoặc vật liệu hấp phụ:

• Than hoạt tính dạng hạt (GAC): Hấp phụ hợp chất hữu cơ bay hơi (VOC).
• Zeolite, silica gel: Hấp thụ khí NH₃, H₂S.

(5) Xử lý sinh học nếu nước thải có COD cao

✅ Dùng vi sinh vật phân hủy hợp chất hữu cơ gây mùi:

• Bể hiếu khí (Aerotank, MBBR, MBR): Phân hủy hợp chất hữu cơ bay hơi.
• Bể khử nitrat (Anoxic): Xử lý NH₃ bằng vi sinh nitrat hóa.

(6) Kiểm soát hóa chất đầu vào để hạn chế mùi

✅ Thay thế hóa chất có mùi mạnh bằng hóa chất ít bay hơi hơn.
✅ Tăng cường tái sử dụng hóa chất tẩy rửa để giảm phát thải.