Chớm bão - ảnh hưởng của bão Bualoi, Nhiều người dân Hà Nội tỉnh giấc trong âm thanh rào rạt của cơn mưa lớn. Nghĩ rằng đó chỉ là một trận mưa thông thường, không ít người còn đùa vui trên mạng xã hội về cái tên có phần lạ tai – “bão Bualoi”.

Ngày 30/9, mưa kéo dài liên tục trong nhiều giờ khiến nước mưa dâng cao, tràn vào các khu dân cư và nhiều tuyến phố như Nguyễn Xiển – Khuất Duy Tiến, Thái Hà, Cổ Linh, Ngọc Lâm, Lê Quang Đạo… Nhiều khu vực bị ngập sâu, giao thông ùn tắc nghiêm trọng; người lao động bị kẹt trên đường, hoạt động kinh doanh gián đoạn và học sinh phải ở lại trường do phụ huynh không thể di chuyển.
Đến chiều tối, tình trạng tắc đường xảy ra tại các tuyến Mỹ Đình, Giải Phóng, vành đai 3, Nguyễn Xiển…, nhiều phương tiện bị chết máy, xe máy phải dắt bộ di chuyển trong nước ngập.

Đây không phải là trận mưa lớn hiếm gặp, cũng không phải lần đầu Hà Nội xảy ra ngập úng. Dù bão Bualoi (bão số 10) không đổ bộ trực tiếp, nhưng hoàn lưu của bão đã làm bộc lộ rõ các hạn chế trong hệ thống hạ tầng đô thị của thành phố. Thực tế cho thấy, cứ khi có mưa lớn kéo dài, Hà Nội lại rơi vào tình trạng ngập nước, ùn tắc và gián đoạn hoạt động đô thị.

Thời gian qua, thành phố đã triển khai nhiều biện pháp nhằm hạn chế ngập úng như cải tạo, nâng cấp hệ thống thoát nước; xây dựng các hồ điều hòa (Linh Đàm, Yên Sở, Đống Đa); lắp đặt trạm bơm tiêu úng (Yên Sở, Yên Nghĩa); ứng dụng công nghệ cảnh báo ngập; và quy hoạch đô thị gắn với phòng chống thiên tai. Tuy nhiên, hiệu quả vẫn chưa đạt như mong đợi. Các khu vực ngập lụt lặp lại thường xuyên, cho thấy hệ thống thoát nước chưa được vận hành hiệu quả và sự phối hợp giữa các hạng mục hạ tầng còn hạn chế.

Về bản chất, mưa bão là hiện tượng tự nhiên không thể kiểm soát, do đó yêu cầu đặt ra với đô thị hiện đại là khả năng thích ứng, phục hồi nhanh và giảm thiểu thiệt hại do thiên tai – tiêu chí của một đô thị thông minh và bền vững.

Để đạt được mục tiêu này, Hà Nội cần thay đổi tư duy trong công tác quản lý đô thị, từ khâu quy hoạch, kỹ thuật đến ý thức cộng đồng. Trước hết, cần giải quyết vấn đề từ hạ tầng thoát nước và điều tiết nước mưa. Việc nâng cấp, mở rộng hệ thống cũ là cần thiết nhưng không nên chỉ dừng ở việc thay thế cống rãnh.

Một giải pháp được nhiều chuyên gia đề xuất là xây dựng các bể chứa nước ngầm tại khu vực trũng thấp để tạm thời chứa nước mưa, giảm áp lực cho hệ thống thoát nước bề mặt. Các bể chứa này có thể thiết kế đa chức năng, kết hợp không gian công cộng như bãi đỗ xe, sân chơi hoặc khu sinh hoạt cộng đồng. Mô hình này đã được áp dụng thành công tại nhiều thành phố như Tokyo, Singapore và Seoul, có thể tham khảo để triển khai tại Hà Nội.

Ngoài ra, cần mở rộng diện tích thấm nước tự nhiên thông qua việc bảo tồn và phát triển các không gian xanh (công viên, ao, hồ) nhằm hỗ trợ điều tiết nước. Song song đó, cần ứng dụng công nghệ trong giám sát, cảnh báo và điều phối hệ thống tiêu thoát nước. Việc cảnh báo sớm, điều hành trạm bơm tự động và quản lý dữ liệu thời tiết sẽ giúp chủ động giảm thiểu tình trạng ngập úng.

Bên cạnh giải pháp kỹ thuật, vai trò của cộng đồng dân cư cũng rất quan trọng. Người dân cần nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, không xả rác bừa bãi, góp phần duy trì hệ thống thoát nước hoạt động thông suốt và hiệu quả.