Trong bối cảnh ô nhiễm nhựa ngày càng gia tăng và những hậu quả nghiêm trọng đối với hệ sinh thái, tín chỉ nhựa đã xuất hiện như một công cụ tài chính sáng tạo để giải quyết vấn đề này. Đây là một khái niệm mới mẻ, tương tự như tín chỉ các-bon, giúp các công ty và cá nhân trả tiền để thu gom và tái chế một lượng nhựa nhất định, với mục tiêu giảm thiểu tác động của rác thải nhựa lên môi trường. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về tín chỉ nhựa.

Tín chỉ nhựa là gì?

Tín chỉ nhựa là một cơ chế tài chính mới nhằm hỗ trợ giảm thiểu ô nhiễm nhựa. Cụ thể, các công ty hoặc cá nhân có thể mua tín chỉ nhựa để tương ứng với một trọng lượng nhựa mà họ sẽ tham gia vào việc thu gom và tái chế. Đây là một phần của các sáng kiến môi trường giúp giảm lượng nhựa rò rỉ ra đại dương và môi trường, thông qua việc thu gom và tái chế các loại nhựa này tại những quốc gia có nhu cầu cải thiện hạ tầng xử lý chất thải. Vào tháng 1 năm 2024, Ngân hàng Thế giới đã phát hành trái phiếu liên kết giảm thiểu rác thải nhựa trị giá 100 triệu đô la. Trái phiếu này sẽ cung cấp cho các nhà đầu tư một khoản lợi nhuận tài chính thông qua việc mua bán tín chỉ nhựa và các-bon. Các dự án liên quan sẽ được triển khai ở những quốc gia như Ghana và Indonesia, nơi sẽ thu gom và tái chế rác thải nhựa, đồng thời tạo ra các tín chỉ nhựa để giảm thiểu ô nhiễm tại địa phương. 

Tiềm năng và Cơ hội của Tín chỉ nhựa

+ Tăng cường cơ sở hạ tầng tái chế và thu gom nhựa: Tín chỉ nhựa có thể giúp giải quyết một trong những vấn đề lớn nhất của việc xử lý nhựa hiện nay – đó là việc phần lớn nhựa thu gom được sẽ bị chôn lấp hoặc đốt, gây hại cho môi trường. Thông qua các tín chỉ nhựa, các công ty sẽ có động lực tài chính để đầu tư vào các công nghệ tái chế tiên tiến hơn, cải thiện cơ sở hạ tầng thu gom và tái chế nhựa, cũng như giảm thiểu sự phụ thuộc vào những phương thức xử lý rác thải ô nhiễm.

+ Khả năng giao dịch trên thị trường: Giống như tín chỉ các-bon, tín chỉ nhựa có thể được giao dịch trên thị trường, tạo ra một cơ chế khuyến khích các công ty giảm thiểu nhựa mà họ tạo ra. Thị trường tín chỉ nhựa không chỉ mang lại lợi ích cho môi trường mà còn tạo cơ hội cho các công ty đầu tư vào những sáng kiến bảo vệ môi trường mà họ có thể thu lại lợi nhuận từ việc bán các tín chỉ này.

Vai trò của Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR)

Thị trường tín chỉ nhựa sẽ dựa trên khái niệm Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), trong đó các nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm với lượng nhựa mà họ sản xuất ra. Hệ thống này có thể hoạt động ở cấp quốc gia hoặc toàn cầu, và các thị trường tín chỉ nhựa có thể là tự nguyện hoặc bắt buộc, tùy theo từng quốc gia và khu vực. Các thị trường tự nguyện sẽ khuyến khích các công ty hành động sớm, trong khi các thị trường bắt buộc sẽ tạo ra các tiêu chuẩn đồng nhất và trách nhiệm giải trình tốt hơn.

Tín chỉ nhựa và các quốc gia thu nhập thấp

Một trong những ưu điểm nổi bật của tín chỉ nhựa là khả năng hỗ trợ các quốc gia thu nhập thấp trong việc cải thiện hệ thống quản lý chất thải. Theo Tiến sĩ Mani, tín chỉ nhựa có thể giúp các quốc gia này bằng cách chỉ đạo các quỹ từ tín dụng để xây dựng cơ sở hạ tầng tái chế và thu gom rác thải tại địa phương. Ngoài ra, tín chỉ nhựa còn có thể tạo cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và những người làm việc trong lĩnh vực thu gom rác thải phi chính thức, giúp họ nâng cao đời sống và tăng trưởng kinh tế.

Thách thức và Cơ hội ở Việt Nam

Đối với các quốc gia như Việt Nam, tín chỉ nhựa có thể mang lại những cơ hội lớn trong việc giải quyết vấn đề tái chế nhựa. Việt Nam hiện đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm nhựa nghiêm trọng, và tín chỉ nhựa có thể là một giải pháp tiềm năng để xây dựng một hệ thống tái chế công bằng và minh bạch. Nếu triển khai hiệu quả, Việt Nam không chỉ giải quyết được vấn đề ô nhiễm nhựa mà còn có thể trở thành một hình mẫu cho các quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á.

Tuy nhiên, để tín chỉ nhựa thực sự mang lại hiệu quả, Việt Nam cần xây dựng một hệ thống quản lý chất thải tốt hơn, cùng với các chính sách phù hợp để khuyến khích các doanh nghiệp và nhà đầu tư tham gia vào thị trường này. Chính phủ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và đăng ký các dự án, đồng thời đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quá trình triển khai.

Tín chỉ nhựa là một công cụ tài chính sáng tạo có tiềm năng lớn trong việc giảm thiểu ô nhiễm nhựa và cải thiện hệ thống tái chế trên toàn cầu. Với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới và các tổ chức môi trường, tín chỉ nhựa không chỉ giúp các quốc gia phát triển bền vững mà còn tạo ra cơ hội cho các quốc gia thu nhập thấp giải quyết vấn đề rác thải nhựa. Tuy nhiên, để tín chỉ nhựa phát huy tối đa hiệu quả, cần phải có sự hợp tác chặt chẽ giữa các chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức phi lợi nhuận nhằm tạo ra một hệ thống minh bạch, công bằng và bền vững.